by Dừa Tam Quan
Ôi rừng dừa Tam Quan là đây! Trùm lên bóng mát con đường là một cánh rừng dừa bên quốc lộ 1. Du khách có cảm giác lâng lâng, tâm hồn thanh thản như đang đi vào giấc ngủ tuổi thơ nơi xứ dừa.
Rừng dừa Tam Quan đầy ấp gió biển, xanh xanh óng mượt những tán lá dừa đang xõa tóc lay động nhè nhẹ như đang vuốt ve ai dạo bước dưới chân gốc dừa già nặng chùm quả biếc mọc siêu siêu trên mặt đất chỉ một sải tay là có thể hái được…
Du khách không thể không dừng lại chốc lát ở Tam Quan Bắc vì còn hơn nửa chặng đường mới vào đến Thành phố Hồ Chí Minh. Xe khách đã định trước chặng dừng chân nơi đây để thưởng thức bữa cơm dọc đường đặc biệt với gạo gon, mực ống và vị canh ngọt lịm của cá cơm, cá mó kề liền đĩa cá thu cá chim luộc, cá hô nướng làm khách nhãng quên món cơm gà chiên hấp dẫn.
Du khách còn ngạc nhiên hơn vì bữa ăn thịnh soạn như vậy mà sao giá lại rẻ đến bất ngờ. Có gì đâu, chỉ tại Tam Quan gạo trắng nước trong, tôm cá bạt ngàn cộng với tấm lòng mến khách nên mới được thượng đế nuông chiều đến thế, ai nỡ lòng nào bóc lột khách vãng lai khi chưa được dịp chiêu đãi khách tại nhà.
Cơn đói đã qua cơn khát không còn nữa, sau giây phút tận hương một bữa ăn ấn tượng dọc đường khách cố ngồi thêm chút nữa để ngắm thêm một lần bóng dừa cao vời vợi, chùm quả xanh tròn trịa với dòng sông nhỏ, với những con lạch bao quanh đê tưới tiêu một cách tự nhiên cho một vùng cây trái.
Những sớm mai mát lành gió biển Đông, rừng dừa xôn xao lay động, ngọn cây tán lá đung dưa, dưới gốc liền kề tiếng mái chèo khua nước nhẹ nhàng, con thuyền nhỏ êm trôi chầm chậm, trong khoang chất đầy trái ngọt, những chùm dừa xanh ấy được chuyên chở về đâu?
Hèn nào mà người dân Nghĩa Bình xưa lúc đi xa vẫn nhớ mãi một góc quê mình. Họ hát: “Ai xa Bình Định Tam Quan/ Mà không vương vấn những hàng dừa xanh”.
Đi sâu vào một đoạn đường làng phủ dầy cát mịn, rợp bóng những hàng dừa tơ, bất ngờ gặp những đôi trái gái làng cùng nhau ngồi dưới gốc cây tước sơ dừa bện chão. Những vòng dây dừa cuộn xoắn vào nhau trong giọng hát xa xa.
Khách lãng du cứ việc xem việc ngó những gì chuyển động những gì tĩnh tại rồi thả bộ dưới bóng râm rừng dừa mặc cho trời hè soi nắng nhưng tuyệt nhiên chẳng có một tia nắng lọt qua được những tán lá dày khép kín không trung.
Khách bộ hành cứ thủng thẳng bước đi chậm chạp dạo chơi như đi trước sân đình không mưa, không nắng. Rừng dừa bao giờ cũng sạch mát, mặt đất nhẵn trơn không một bụi cây lùm cỏ hoang dại nào mọc lẫn vào dây làm cho ai đó cứ tưởng là một sân chơi trong công viên bát ngát nơi đô thị.
Ôi Tam Quan, mảnh đất vùng tự do của Liên khu 5 xưa, nơi rừng dừa đã từng bị xơ xác vì bom đạn khốc liệt thời chống Mỹ. Và Tam Quan, nơi đã từng là tổ ấm của giới văn nghệ sĩ khu 5 tụ tập về đây, nơi đã có những nhà văn, nhà thơ: Nguyễn Thành Long, Tế Hanh, Khương Hữu Dụng, Phạm Hổ, Vương Linh, Vũ Hân, các họa sĩ: Vương Trình, Nguyễn Đỗ Cung, Văn Giáo, Hồ Quảng, Lê Thược… các nhạc sĩ: Văn Đông, Dương Minh Minh, Lê Trọng Nguyễn, Vĩnh An, Trương Đình Quang, Trương Quang Lục…
Rừng dừa Tam Quan một thời xơ xác khói lửa chiến tranh, giờ đây, sau 30 năm giải phóng, rừng dừa Tam Quan lại ngút ngàn mượt xanh hơn bất cứ bao giờ. Suốt một giải đất ven bờ miền Trung dài dặc mà trung tâm là Tam Quan biết bao bóng dừa cao vút xanh rờn vẫn luôn lả lướt soi mình bên bãi cát dòng sông hay trước thềm nhà, bờ ao, ngoài ngõ, cuối vườn.
Cây dừa đã che mát cho một vùng nhiệt đới với cái nắng hè khắt khe nóng bỏng. Ta xin cảm tạ và mãi biết ơn rừng dừa ở bất cứ đâu.
(Theo Bốn mùa hoa trái Việt Nam - NXB Thanh Niên)
