by Nhơn Hội, mùa gió rát
Lao Động số 73 Ngày 01/04/2008 Cập nhật: 9:51 PM, 31/03/2008
"Công trường titan" bị đình chỉ của Việt Dương.
(LĐ) - Hút chưa tàn điếu thuốc, lão ngư Huỳnh Có đùng đùng đứng dậy: "Theo tui". Dừng bước cạnh bờ rào lắp ghép bằng những tấm tôn xanh đặc chủng, ông già loay hoay tìm một điểm cao rồi nhón gót, rướn cái nhìn sang phía bên kia, giọng méo mó giữa bốn bề gió tạt:
"Chỉ kín cổng cao tường từ dạo Tết trở lại thôi, chứ trước thì thuông luông. Sống ở bãi biển này 30 năm có dư, tui chưa bao giờ thấy cát bay mù trời như thế. Cũng tại hồi khởi công làm du lịch, họ chặt trụi luôn khoảnh rừng dương chắn gió".
Ông Có tụt xuống khỏi mô đất, đưa tay dụi mắt. Ngón tay sần sùi, nhăn nheo dính chặt những hạt cát màu đen sẫm, li ti. Lúc ở trong nhà, tôi từng lấy làm lạ cho cái sự phối hợp nhịp nhàng giữa bộ điệu nhấp nhổm của ông lão với những đợt gió xào xạc quần đảo trên mái ngói. Mười lần như một, sau cú "động thân" của gia chủ là nghe bật lên chuỗi âm thanh lạo xạo, khẽ khàng, tí tách.
Cát từ những kẽ hở trên cao trôi miệt mài xuống bàn nước, xuống tủ thờ, xuống nền gạch nháp nhúa. "Nhà có vườn xoài, mọi năm nó cho vài triệu đồng dằn túi, vậy mà mùa rồi "điếc" luôn. Đến bữa ăn cũng không yên với cát. Lắm hôm bụng đói meo, tui cũng bỏ đũa nhịn luôn"- ông Có lại đưa tay dụi mắt. Lão ngư 71 tuổi có lẽ chưa biết cùng với gió cát, còn một "cơn bão" khác.
Đỏ mắt nhìn dự án
Đối tượng vắng mặt ông Có vừa nhắc là Cty TNHH Mỹ Tài, chủ dự án đầu tư Khu du lịch Trung Lương, tên Tây gọi là Rainbow Resort, ở Cát Tiến, Phù Cát, Bình Định. Dự án Trung Lương được thai nghén trước; khi Nhơn Hội ra đời, nó trở thành một phần của khu kinh tế. Ông Có thực ra không việc gì phải dây dưa với Mỹ Tài. Điều khiến một "hàng xóm" như ông ta thán là thứ hệ lụy giữa đàng quàng cổ do cung cách triển khai dự án mang lại.
Chuyện này nên để Chủ tịch UBND xã Cát Tiến Nguyễn Xuân Hồng kể cho... khách quan: "Trung Lương khởi công ngày 7.12.2006, quy mô 18ha. Với 80 tỉ đồng, Mỹ Tài tuyên bố biến 18ha dọc bãi biển đẹp nhất nhì duyên hải Bình Định thành khu nghỉ dưỡng cao cấp, dịch vụ cỡ 4 sao trở lên. Rainbow Resort, theo thiết kế, là quần thể kiến trúc đa phong cách, gồm 106 phòng nghỉ Á - Âu, khu biệt thự 46 phòng VIP, khu block 60 phòng...
Ở Nhơn Hội, Trung Lương là dự án động thổ sớm nhất và cũng là dự án trầy trật trước nhất, xuất phát từ nỗi nghi hoặc của cư dân địa phương trước hoạt động khai thác titan đi liền sau nghi thức trống dong cờ mở". Ai trồng khoai đất này? Ông Hồng cho biết chủ đầu tư thề bồi rằng không nhúng tay. Họ chỉ nhận lỗi kiểm soát mặt bằng thiếu kín kẽ, khiến "ngoại nhân" đột nhập không kịp trở tay.
"Vụ" Cát Tiến hồi ấy từng làm nhà chức trách mất ăn mất ngủ bởi nó đi quá giới hạn của hành động tự phát bảo vệ tài nguyên. Đêm 19.12.2006, một cảnh tượng "như phim" đã diễn ra ở Cát Tiến. Dưới sự giật dây của mấy phần tử quá khích, những ngư dân, nông dân củ mỉ củ mì hồi nào bỗng hung hãn khác thường. Họ rồng rắn kéo nhau đi bắt người, tập kích cả trụ sở UBND xã.
Diễn biến về sau không khó hình dung, duy có điều, nó cấp cho Trung Lương một lý do để đình trệ, bên cạnh lý do dở cười dở mếu mà Mỹ Tài không thể đùn đẩy cho ai. Đó là sau khi "mặt trận titan" tạm lắng, chủ đầu tư mới tá hoả nhận ra phân nửa phòng VIP, nhà nghỉ 4 - 5 sao, bể bơi, nhà làm việc đã được đơn vị tư vấn... vẽ nhầm trên biển. Nghĩa là cứ chiếu theo thiết kế để làm thì Rainbow Resort sẽ một chân trên bờ còn chân kia... nhúng nước.
Giá của sự "đãng trí" trên là tỉnh lộ 639 đoạn qua dự án phải "cứu bồ" bằng cách co lộ giới từ 45m xuống còn 30m; là UBND tỉnh Bình Định phải nhẫn nại ngồi phê duyệt điều chỉnh thiết kế quy hoạch chi tiết tổng mặt bằng (tháng 2.2008); là dự án... giậm chân tại chỗ.
Trung Lương chỉ là một "ví dụ". "Chưa phải ví dụ tệ nhất" - Chủ tịch Nguyễn Xuân Hồng đỡ lời. Địa chỉ ông Hồng muốn "đề bạt" là dự án khu biệt thự nghỉ dưỡng Cánh Tiên cũng trên địa bàn Cát Tiến: "Bên Trung Lương còn thấy rào giậu, canh giữ; thỉnh thoảng chúng tôi còn được hỏi thăm, phối hợp chứ Cánh Tiên thì chịu, chẳng biết nhà đầu tư mồm ngang mũi dọc ra sao".
Tôi đã phải nhờ cậy Dương Ngọc Oanh, phụ trách Phòng xúc tiến đầu tư, Ban quản lý Khu kinh tế Nhơn Hội để bù vào chỗ thiếu hụt nơi ông Hồng. Kết quả như sau: Cánh Tiên được cấp giấy chứng nhận đầu tư ngày 5.12.2006 trên diện tích 58,6ha với tổng vốn 166 tỉ đồng do Cty CP phát triển văn minh đô thị (PTVMĐT - trụ sở tại Hà Nội) đứng tên làm chủ. Đã hơn một năm trôi qua, doanh nghiệp vẫn "chưa hoàn thành hồ sơ dự án, chưa đảm bảo các điều kiện để khởi công xây dựng".
Phần mình, Cty CP PTVMĐT thông báo tiêu tốn cho Cánh Tiên 17,4 tỉ đồng. Chưa rõ họ chi dùng vào việc gì, chỉ thấy thực địa vẫn nguyên sơ đồi núi nhấp nhô, bãi bờ đứt gãy, nói theo kiểu Bình Định là "trời sinh sao, để vậy"! Liên quan đến nhà đầu tư này, có sự cố nên lấy làm "tài liệu tham khảo": Cuối năm 2007, bất chấp việc doanh nghiệp vật vã làm mình làm mẩy, tỉnh Bình Định vẫn "nghiến răng" thu hồi nhiệm vụ chủ đầu tư của Cty CP PTVMĐT đối với khu du lịch sinh thái biển quốc tế Phương Mai, dự án quy mô 360ha phía nam Khu kinh tế Nhơn Hội.
Làm chậm... đi chỗ khác chơi
Chậm nhất đến 30.4, Cty CP PTVMĐT phải chứng minh thực lực và thiện chí của mình ở Cánh Tiên bằng cách khởi công dự án nếu không muốn vĩnh viễn chia tay chút "của để dành". Đó là nội dung tối hậu thư do UBND tỉnh Bình Định "tống đạt" hồi cuối tháng 2.
Mỹ Tài cùng 5 nhà đầu tư khác là Cty CP Khu công nghiệp Sài Gòn - Nhơn Hội (chủ đầu tư KCN A), Cty TNHH MTV Hong Yeung Việt Nam (KCN B), Cty ITC Spectrum LLC (khu du lịch Vĩnh Hội), Cty CP phong điện miền Trung (nhà máy phong điện), Cty CP cảng quốc tế Gemadept - Nhơn Hội đồng loạt nhận được thông điệp tương tự, tức bị "đe doạ" thu hồi giấy chứng nhận đầu tư hoặc cắt bớt mặt bằng giao cho đơn vị khác nếu cứ trùng trình, thất hứa về tiến độ và khối lượng.
Gần 1 năm rưỡi sau ngày khởi công, Rainbow Resort mới "hoàn thành" phần bao che.
Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh. Chủ dự án nào chắc cũng đủ lý lẽ thuyết trình nguyên do trễ nải, song ai đãi bôi, ai thành thực thì còn chờ hạ hồi phân giải. Ơ Nhơn Hội, gần đây đã manh nha xuất hiện mối quan ngại về tình trạng "xí phần" dự án, chờ cơ hội chuyển nhượng. Riêng sự cám dỗ từ những dải cát đen ngồn ngộn titan thì khỏi nói.
P.V Lao Động đặt lên bàn TS Man Ngọc Lý, trưởng BQL KKT Nhơn Hội câu hỏi không né tránh rằng liệu có phân biệt được những bầu bạn đường dài và những "đối tác" nhảy dù, ăn xổi; rằng đã đến lúc cho... đi chỗ khác chơi những anh chàng chỉ chăm bẵm vào titan? Hỏi để mà hỏi chứ ở cương vị "trải thảm", ông trưởng ban chắc không nhiều phương án trả lời.
Quả nhiên, nỗi nghi hoặc của tôi bị bác bỏ. Ông Lý liệt kê rất nhiều luận cứ để củng cố niềm tin là không có lý do cho nhà đầu tư tham bát bỏ mâm. Tôi quyết định không tranh luận, nhưng rồi chẳng cưỡng được cái ý nghĩ phải tìm thêm một... ví dụ.
Trưa tháng 3 mù mịt gió. Từ đỉnh đụn cát cao cạnh tuyến đường trục đang thi công nhìn xuống, toàn cảnh KKT thật mênh mông, bộn bề và gân guốc. Có những hình ảnh quen thuộc của đại công trường nhưng cũng có cảnh tượng gây lạ lẫm. Đồng nghiệp đi cùng ồ lên kinh ngạc khi cái nhìn đậu xuống vùng giáp ranh KCN A và B.
Một khung cảnh thật "huy hoàng": Những cỗ máy đang khùng khục bơm hút; những đường ống dọc ngang tua tủa phun nước đục ngầu; những khối thép hình xoắn ngất nghểu như giàn khoan khổng lồ dập dềnh trên mặt nước. Không cần chú ý cũng có thể phân biệt 2 mảng màu khác nhau trong bức tranh tận thu titan. Một bên (khu A) thì hoạt náo, sống động; bên kia (khu B) thì cam chịu, im lìm.
Anh Oanh giải thích, hoạt náo là nhờ có phép tắc đàng hoàng; còn im lìm là bên bị thổi phạt việt vị vì nhanh nhảu cầm đèn chạy trước. Thì ra, KCN B rộng 477ha, do Cty TNHH MTV Hong Yeung Việt Nam cam kết đầu tư 546 tỉ, sau lễ khởi công (tháng 3.2007) đã làm hạ tầng thì ít mà "hít" titan thì nhiều.
Đắm đuối với titan đến nỗi không cần đợi lập đủ hồ sơ, Việt Dương - doanh nghiệp có quan hệ gần gũi với Hong Yeung Việt Nam - vẫn tỉnh bơ nhảy vào khai thác. Hăng máu, họ cự nự cả với cơ quan chức năng, bế môn toả cảng, lập rào chống trả lực lượng kiểm tra. Tới nước đó thì Bình Định không sợ "mếch lòng" nữa. Ngày 18.12.2007, lệnh đình chỉ hoạt động khai thác titan của Việt Dương được ban hành, kèm theo là một "nhắc nhở" nặng lời dành cho Hong Yeung Việt Nam.
Những động thái cứng rắn mới đây cho thấy đang có sự điều chỉnh trong quan niệm xúc tiến đầu tư từ giới lãnh đạo Bình Định. Đã qua thời tự mơn trớn, bay bổng với con số hơn 40 dự án cùng nguồn tài chính chim trời cá nước dăm ba tỉ đôla. Nhơn Hội nay bớt ồn ào để nhìn lại lưng vốn trong tầm tay và nhiệm vụ thúc bách phải cải thiện hơn nữa phần sân của chính mình.
TS Man Ngọc Lý không màu mè: "17 dự án với tổng vốn đầu tư 11.233 tỉ đồng tới thời điểm này có thể còn rơi rụng ít nhiều. Một số nhà đầu tư còn dè dặt chờ đợi. Đợi môi trường kinh doanh ở Bình Định nói riêng, hạ tầng kỹ thuật KKT nói chung hoàn thiện, sôi động hơn. Đợi cơn sốt lãi suất ngân hàng lắng xuống. Chúng tôi xác định 2008 là "năm giải phóng mặt bằng và xây dựng hạ tầng kỹ thuật". Phải gồng hết sức cho mục tiêu huy động đầu tư 800 - 850 tỉ đồng; lấp đầy 140 - 150ha trong KCN; thu hút 18.000 tỉ đồng từ 20 dự án mới". Tôi thấy thiêu thiếu cái gì đó. Phải rồi, một tối hậu thư bổ sung cho chính... Nhơn Hội. Bởi như ông Lý thừa nhận, chính guồng máy dưới tay mình, trên nhiều đầu việc, cũng... chậm luôn.
Xuân Nhàn
