Dzũ Kha - Người 26 năm sống bên mộ Hàn Mạc Tử

[My Lăng]

Người 26 năm sống bên mộ Hàn Mạc Tử
(ANTĐ) - Vừa đặt bước chân đầu tiên dưới chân dốc Gềnh Ráng, Quy Nhơn, Bình Định, tôi đã thấy mãn nguyện. Thế là mong mỏi hơn 20 năm qua được đến thăm nơi thi sĩ tài danh Hàn Mạc Tử an giấc ngàn thu đã trở thành hiện thực. Tôi bước thoăn thoắt trên cả trăm bậc đá, giữa hai hàng cây vi vu gió thổi. Đây rồi, mộ Hàn Mạc Tử đặt trên đồi Thi nhân xanh mát cây cối, xa xa là biển xanh rì rào sóng vỗ......
An nghỉ nơi đây, hẳn nhà thơ Hàn Mạc Tử nơi chín suối cũng hài lòng, mãn nguyện trước cảnh non nước hữu tình, đẹp như những bài thơ tình mà ông đã để lại cho đời. Và còn một điều to lớn nữa làm cho linh hồn nhà thơ cũng được mãn nguyện đó là ngày ngày đều có du khách thập phương ngưỡng mộ tài thơ của ông tìm đến đây để thắp lên mộ ông nén nhang thơm, để tha thẩn trong khu nhà lưu niệm Hàn Mạc Tử, xem ảnh, bút tích, đọc thơ ông.
Tôi thắp ba nén nhang lên mộ thi sĩ Hàn Mạc Tử, chắp tay lạy ông ba lạy rồi lùi ra ngắm nhìn ngôi mộ. Một ngôi mộ khiêm nhường nhưng vẫn toát lên được vẻ đẹp tao nhã, mộ được kiến tạo theo khối hình chữ nhật có bậc tam cấp, phía trước có cây thánh giá, hai bên mộ là hai tượng voi nằm phủ phục, đầu mộ gối lên tượng Đức mẹ Maria đang dang rộng vòng tay nhân ái ôm lấy thể xác và linh hồn thi sĩ.
Bia mộ tạc ghi: “Đây an nghỉ trong tay Mẹ Maria - Hàn Mạc Tử - tức Phêrô Phanxicô - Nguyễn Trọng Trí/ Thứ nam cố Nguyễn Văn Toản và Nguyễn Thị Duy/ Sanh: 22-9-1912 Lê Mỹ (Quảng Bình)/ Tử: 11-11-1940 Quy Hòa (Bình Định)/ Cải táng lập mộ 13-2-1959 do chị Nguyễn Thị Như Ngãi, Nguyễn Thị Như Lễ, em Nguyễn Bá Tín, Nguyễn Bá Hiếu, bạn Quách Tấn...”.


Mộ nhà thơ Hàn Mạc Tử

Rời khu mộ Hàn Mạc Tử, tôi đến Nhà lưu niệm, ngắm xem những vật dụng, bức ảnh, bút tích của Hàn Mạc Tử từ lúc sinh thời cho đến khi ông qua đời vào ngày 11-11-1940. Đây là ảnh nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải đến thăm, kia là ảnh Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm, kia nữa là ảnh nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm v.v...
Tôi đi ra ngoài, bắt gặp một đám đông đang xúm xít trước ngôi lều cỏ, liền rảo bước lại gần. Trong lều là một nhân vật kỳ dị, một con người ngưỡng mộ thơ Hàn Mạc Tử đến độ si mê. Nhân vật đó là Dzũ Kha, tên khai sinh là Trương Vũ Kha, quê Cát Lâm, Phù Cát, Bình Định.
Sau khi học xong Mỹ thuật Sài Gòn, Dzũ Kha về Quy Nhơn mở phòng tranh tại Quy Hòa - nơi Hàn Mạc Tử đã sinh sống và điều trị bệnh phong rồi sau đó Dzũ Kha dựng một chiếc lều nhỏ gọi là lều thơ sau lưng mộ Hàn Mạc Tử; cho đến nay, anh có 47 năm tuổi đời nhưng đã có 26 năm sống bên mộ Hàn Mạc Tử.
Hàng ngày, nắng cũng như mưa, khi mặt trời vừa ló bóng, Dzũ Kha đã lỉnh kỉnh đồ đạc từ nhà lên lều thơ để bắt đầu một ngày mới; công việc đầu tiên là thắp nén nhang thơm lên mộ Hàn Mạc Tử, sau đó bắt tay vào công việc tạc thơ, giới thiệu về thân thế, sự nghiệp Hàn Mạc Tử cho du khách thập phương, vẽ tranh, làm thơ cho đến khi mặt trời đổ bóng, anh lại xuống núi về với vợ con.
Mỗi khi bắt gặp được khách tâm giao, bất kể già hay trẻ, nam hay nữ muốn trò chuyện, bàn luận về thơ, về đời Hàn Mạc Tử là Dzũ Kha có thể dốc bầu tâm sự thâu đêm, suốt sáng; lúc ấy người nghe có cảm tưởng như Dzũ Kha là cuốn từ điển sống về Hàn Mạc Tử. Hàng năm, vào những ngày lễ trọng của Hàn Mạc Tử như sinh nhật 22-9; ngày giỗ 11-11, Dzũ Kha đều tổ chức hết sức chu đáo và thành kính như thể tấm lòng của kẻ sĩ với sư phụ của mình!
Từ ngoài nhìn vào cái lều thơ con con, trông Dzũ Kha như một ẩn sĩ, người cao gầy, khuôn mặt xương xương, mái tóc dài xõa vai. Anh ngồi bên chiếc bàn nhỏ, đang chăm chú tạc một bài thơ của Hàn Mạc Tử lên một tấm gỗ mỏng bằng một cây bút lửa.
Cây bút lửa, thân làm bằng một đoạn trúc, ngòi bút là một dây kim loại được nối dây điện với một chiếc ắcquy 5 vôn có công tắc ngắt mở, mỗi khi bật công tắc, chiếc bút lửa lại khạc ra một ngọn lửa bé xíu, anh lia lia cây bút trên tấm gỗ, ngọn lửa lia tới đâu để lại sau đó những hồn thơ sống động. Tạc xong bài thơ “Uống trăng” của Hàn Mạc Tử, Dzũ Kha trân trọng đưa cho du khách - một người đàn bà đẹp, quý phái hâm mộ thơ Hàn Mạc Tử và đã đặt Dzũ Kha tạc bài thơ này.
Đợi cho người khách cuối cùng trong toán khách ra khỏi lều thơ của Dzũ Kha, tôi mới bước vào ngắm nghía lều thơ, một ban thờ có chân dung thi sĩ Hàn Mạc Tử đặt chính giữa, khói hương đang tỏa ra thơm ngát; trên vách treo chân dung những nàng thơ đã đi qua cuộc đời Hàn Mạc Tử, những bài thơ của thi sĩ Hàn được Dzũ Kha tạc trên gỗ thông, trên đá, những di vật quý giá về Hàn Mạc Tử, những bức tranh thủy mạc do Dzũ Kha vẽ...


Dzũ Kha đang tạc thơ

- Có lẽ anh là người hâm hộ thơ Hàn Mạc Tử nhất trên thế gian này?
Tôi bất chợt hỏi chủ nhân của chiếc lều thơ. Nở một nụ cười thân thiện, Dzũ Kha đáp:
- Không, tôi chỉ dám nhận mình là người yêu thơ Hàn Mạc Tử như hàng triệu người khác và nguyện cả đời giữ lửa, truyền lửa thơ Hàn Mạc Tử cho đời!
Và như để minh chứng cho lời nói của mình, Dzũ Kha đọc một đoạn trong bài thơ “Nguyện làm người giữ lửa thơ Hàn” do anh sáng tác năm ngoái, nhân kỷ niệm tròn 25 năm anh gắn bó bên mộ thi sĩ Hàn Mạc Tử:
Tôi nguyện giữ lửa thơ Hàn
Thắp “Mùa Xuân Chín” nắng tràn trời xanh
Hai lăm năm ở bên anh
Câu thơ qua lửa mong manh kiếp người.
Chẳng màng danh vọng với đời
Mộ Hàn hương tỏa thay lời tin yêu.
Đọc xong, anh im lặng, tay mân mê lên một mảnh gỗ thông khắc thơ Hàn Mạc Tử. Tôi nói với Dzũ Kha, tôi đã từng đọc thơ của anh in trên báo, in trong sách, thơ anh chịu ảnh hưởng của thơ Hàn Mạc Tử, phải chăng anh là học trò thơ của Hàn Mạc Tử?
Anh đáp, phải! Tôi lại nói với anh, ngày xưa khi người thầy chết đi thì học trò để tang thầy và cũng có học trò dựng lều cỏ bên mộ thầy để hương khói cho thầy nhưng cũng chỉ đoạn tang ba năm thôi thì bỏ lều mà đi.
Tôi nói với Dzũ Kha, anh đã 26 năm sống bên mộ Hàn Mạc Tử, trung bình mỗi ngày anh tạc 50 bài thơ của thi sĩ để bán và tặng cho du khách, mỗi tháng là 1.500 bài, 26 năm là 468.000 bài và sẽ tiếp tục tạc thêm hàng vạn, hàng chục vạn lượt bài thơ Hàn Mạc Tử nữa cho đến khi anh từ giã cõi đời này thì quả là khác người.
Hàn Mạc Tử khi sống, thơ ông là một tượng đài trong làng thơ Việt Nam; khi ông chết đi, mộ ông cũng trở thành bức tượng tạc vào núi non, biển cả Quy Nhơn.
Rời lều thơ, Dzũ Kha đưa tôi ra vườn thơ ngay sát bên, anh khoe đây là công trình mới nhất mà anh khánh thành vào ngày 15-3-2007. Tất nhiên để có vườn thơ này, ngoài công sức và tâm huyết, Dzũ Kha cũng phải bỏ nhiều triệu đồng dành dụm bằng mồ hôi của mình.
Vườn thơ nho nhỏ được trồng bằng những núi đá nhỏ, cây nhỏ trên đó có treo những chùm thơ được Dzũ Kha tạc, viết một cách điệu nghệ trên đá, gỗ, xi măng; đây là câu thơ: “Trăng nằm sõng soài trên cành liễu/ Đợi gió đông về để lả lơi”, còn kia là câu thơ: “Trăm năm vẫn một lòng yêu/ Và còn yêu mãi rất nhiều em ơi!” - toàn là những câu thơ tình bất hủ của Hàn Mạc Tử.
Trong đám du khách đang nha nhẩn thưởng ngoạn thơ Hàn Mạc Tử trong vườn thơ, có cô gái duyên dáng với đôi mắt to đen láy. Cô là sinh viên ở TP.HCM, nhân ra thăm người bạn ở Quy Nhơn tìm đến đồi Thi nhân để thắp hương cho Hàn Mạc Tử.
Cô bảo cô yêu thơ Hàn Mạc Tử từ hồi còn học cấp 2, mặc dù tối nay cô phải lên tàu về Sài Gòn rồi nhưng nhất quyết đến thắp hương bằng được lên mộ Hàn Mạc Tử, nếu không thì chuyến về Quy Nhơn của cô sẽ chẳng có ý nghĩa gì.
Tôi mỉm cười, đâu chỉ có cô mà tất cả những du khách đến Quy Nhơn, ai mà chả mong muốn đến cháy bỏng được đến thăm viếng nơi an giấc ngàn thu của thi sĩ tài danh, bạc mệnh này.
Chiều đã xế bóng, mặc dù còn nhiều điều muốn hàn huyên với Dzũ Kha nhưng đành phải nói lời ra về mà không biết ngày hẹn lại vì đường sá xa xôi, vì cuộc sống mưu sinh lúc nào cũng níu kéo. Chủ - khách chia tay trong bịn rịn.
Tôi xuống đồi, như chú tiều phu bước từng bước một đi xuống, được một đoạn bước chân bỗng chùng chừng, liền ngoái cổ nhìn lại. Trong ráng chiều rực rỡ, bên mộ thi sĩ Hàn Mạc Tử vẫn còn một bóng giai nhân đang khấn vái trong làn hương khói bảng lảng. Phải chăng người đẹp không muốn về?

Ký sự của Vũ Đảm

[bundooroo]

Thêm nữa

“Ẩn sĩ” bên mộ Hàn Mặc Tử
SGGP:: Cập nhật ngày 03/09/2007 lúc 16:01'(GMT+7)

Về Quy Nhơn (Bình Định), tôi nghe người bạn bật mí: Bây giờ ở mộ Hàn Mặc Tử có một người rất lạ, yêu thơ Hàn như một tín đồ, và đặc biệt anh còn viết thơ Hàn bằng lửa trên giấy và gỗ tặng, bán cho khách. Chúng tôi đến nơi và thật sự bất ngờ về con người mà một thời được người đời chưa hiểu gán cho biệt danh “thi sĩ điên”.

Thi sĩ đa mang xứ Ghềnh

Dzũ Kha đọc thơ Hàn

Vừa lên đồi Ghềnh Ráng – nơi đặt mộ thi sĩ trứ danh Hàn Mặc Tử và nằm trong cụm danh thắng nổi tiếng: Ghềnh Ráng – Quy Hòa, tôi thấy một ngôi nhà gỗ xinh xắn (cách mộ Hàn Mặc Tử 30m) có bảng hiệu đề: “Lưu niệm thơ Hàn Mặc Tử – Bút lửa Dzũ Kha”.

Rồi một người đàn ông trung niên, dáng cao, mái tóc dài đầy chất phiêu bạt đang thuyết minh cho một đoàn khách du lịch nghe. Anh giới thiệu tên anh là Dzũ Kha, còn người dân nơi đây và bạn bè thì gọi anh là “Ẩn sĩ xứ Ghềnh”.

Lúc trước, khi chưa có “ngôi nhà thơ” này (vì chưa được phép xây dựng), người ta thấy Dzũ Kha cứ mỗi chiều đều lên đồi Ghềnh Ráng ngồi thơ thẩn một mình, rồi cười, rồi đọc, rồi ghi ghi chép chép cho đến khuya hay khi trăng lên mới về, nên người ta tưởng anh là “khùng” hay bị “tâm thần”, người thấy tội nghiệp thì gán cho anh cái tên nhẹ nhàng hơn: “Thi sĩ điên”.

“Vì tôi yêu thơ Hàn Mặc Tử và kính trọng ông thật sự, nên việc người đời nghĩ xấu về tôi, tôi không cần giải thích”, anh tâm sự. Nhưng rồi với niềm yêu thơ Hàn cháy bỏng trong tim, cả chục năm trời anh lặn lội đến nhiều nơi để tìm kiếm, gặp nhân chứng sống, sưu tầm những bút tích, giai thoại về nhà thơ tài ba Hàn Mặc Tử.

Thế rồi qua thời gian, người ta và cả chính quyền mới “cảm” được tấm lòng và con người của anh và cuối cùng, ước mong của anh là xây dựng “Nhà lưu niệm thơ Hàn Mặc Tử – Bút lửa Dzũ Kha” được toại nguyện.

Trong cuộc hành trình sưu tầm bút tích và những câu chuyện về Hàn Mặc Tử đã cho Dzũ Kha nhiều kỷ niệm. Như lần đầu tiếp cận với nữ sĩ Mộng Cầm (bà mới vừa mất đầu năm 2007, tại Phan Thiết) rất khó khăn, nhưng rồi quá trình đi lại, nữ sĩ đã cảm nhận được con người thật và công việc của Dzũ Kha nên đã cung cấp cho anh nhiều tư liệu quý giá.

Tên thật của Dzũ Kha là Trương Vũ Kha, sinh năm 1960 tại Phù Cát (Bình Định). Anh tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật TPHCM nhưng không hành nghề, mặc dù có nhiều nơi mời anh làm việc. Thế nhưng anh làm thơ để trả lời rằng: “Bạn lên phố thị xênh xang. Riêng ta ở lại đa mang xứ Ghềnh. Phồn hoa náo nhiệt lãng quên. Họa thi bút lửa sưởi bên mộ Hàn”.

Lưu dấu thơ Hàn bằng lửa

Dzũ Kha không chỉ sưu tầm thơ, bút tích mà còn đọc thơ, viết thơ Hàn bằng lửa trên giấy, gỗ. “Người ta bút mực bút chì. Dzũ Kha bút lửa khắc ghi thơ Hàn” – câu thơ anh tự đặt và đọc cho mọi người nghe khi đến thăm anh.

Lâu nay, người ta viết chữ hay vẽ tranh bằng lửa trên gỗ chứ ít khi viết trên giấy vì rất khó (dễ cháy), thế nhưng Dzũ Kha lại làm được điều đó qua quá trình rèn luyện với bao lần thất bại. “Từ lúc bắt đầu viết bút lửa trên giấy cho đến khi viết được một bài thơ ngắn đầu tiên bán cho khách đến thăm mộ Hàn Mặc Tử, tôi phải tốn mất gần một năm trời”, anh cho hay. Tất cả thơ anh khắc đều là của Hàn Mặc Tử và anh cho rằng, đó là cách để lưu dấu và “truyền bá” thơ Hàn hay nhất.

Ngoài việc viết những vần thơ Hàn, anh còn vẽ nhiều bức tranh cũng bằng lửa trên gỗ về di tích – danh thắng Quy Hòa, mộ Hàn Mặc Tử, Ghềnh Ráng và nhiều cảnh đẹp ở quê hương Bình Định. Anh kể thêm, hồi mới lên đây ở, Ghềnh Ráng còn hiu quạnh lắm, ngày và đêm anh chỉ nghe tiếng thông reo, tiếng gió thổi, tiếng sóng biển vỗ rì rào.

Lúc buồn thì anh ra quét dọn mộ Hàn, trò chuyện với Hàn. Có những đêm trăng thanh – mùa trăng cũng là lúc người bị bệnh phong đau nhức nhất, anh lại làm thơ: “Đông về, thu lại, xuân sang. Cùng ai với ánh trăng vàng biển khơi. Thỏa lòng đuổi trót cuộc chơi. Chỉ mong tìm lấy một đời thương thôi”. “Hình như vì tôi gần gũi bên mộ Hàn Mặc Tử nên ông đã cho tôi những cảm xúc dạt dào để vẽ nên những bức tranh thấm đẫm chất thơ như vậy”, Dzũ Kha bộc bạch.

Kỹ thuật viết chữ trên giấy bằng bút lửa của Dzũ Kha hiện nay đạt đến độ điêu luyện không chỉ về kỹ thuật viết mà về mỹ thuật cao, vì vậy mà Đài Truyền hình Việt Nam và một số đài truyền hình khác đã đến làm phim về chân dung, công việc của anh. Rồi nhiều người yêu thơ Hàn Mặc Tử mỗi khi đến Quy Nhơn tìm đến anh để nghe anh đọc thơ, cùng đàm đạo thơ Hàn.

Nâng thêm giá trị cho di tích

Người ta thường nói rằng, một di tích hấp dẫn khách phương xa đôi khi không cần quá vĩ đại, quá đẹp, mà chỉ cần di tích đó có “cái hồn”, con người khéo léo biết “phả” vào đó những câu chuyện có thật hay những giai thoại hoặc nhân chứng sống. Nói không quá rằng Dzũ Kha đã góp phần làm được điều đó.

Anh không chỉ làm thơ mà còn đọc, ngâm thơ, bình thơ, thuyết minh, kể cho khách đến thăm nơi đây những câu chuyện sống động, bằng những hiện vật – bút tích đầy thuyết phục. Có rất nhiều người biết thơ, yêu và thuộc thơ Hàn, nhưng khi đến đây được nghe Dzũ Kha đọc, ngâm thì cảm thấy hay hơn, thú vị hơn và nhiều người tranh nhau mua những tập thơ, đĩa CD thơ của Hàn Mặc Tử do anh sưu tầm và xuất bản.

Nhiều người nói rằng, du khách đến tham quan Ghềnh Ráng, mộ Hàn Mặc Tử khi có Dzũ Kha thì cụm di tích này như có hồn hơn, nâng thêm giá trị về thơ và đời của Hàn Mặc Tử. Dzũ Kha cũng là một trong những người góp phần tôn vinh thêm thơ Hàn. Có thể nói vậy.

Châu Phong

http://www.sggp.org.vn/SGGP12h/2007/9/118963/

[Dilangthang]

Nếu ai đã gặp và lai rai với Dzũ Kha là biết bao nhiêu % sự thật của mấy bài báo trên thôi

[CANVEDO]

Bút Lửa - Dzũ Kha