Thời gian gần đây, diện tích mía nguyên liệu phục vụ cho chế biến của Công ty CP Đường Bình Định (BISUCO) đang có nguy cơ bị thu hẹp, do nông dân bỏ cây mía để trồng các loại cây trồng cạn khác hiệu quả kinh tế cao hơn. Trước tình hình này, BISUCO đã thực hiện nhiều giải pháp mới nhằm thu hút nông dân mở rộng diện tích mía.

Vùng nguyên liệu mía mới được phát triển ở xã Bình Thành (Tây Sơn). Ảnh: N. Hân

* Vùng nguyên liệu ngày càng thu hẹp

Đến nay, BISUCO đã kết thúc vụ ép 2009-2010. Trong vụ ép này, BISUCO đã thu mua được 310 ngàn tấn mía nguyên liệu (trên địa bàn 2 tỉnh Bình Định và Gia Lai), sản xuất được 29,2 ngàn tấn đường, tăng 3,2 ngàn tấn so với vụ ép năm trước. Tuy sản lượng đường có tăng, nhưng so với kế hoạch đề ra vẫn chưa đạt (kế hoạch 35 ngàn tấn đường). Trong niên vụ sản xuất 2009-2010, kế hoạch của BISUCO sẽ phát triển vùng nguyên liệu lên 7.000 ha, nhằm đáp ứng đủ nguyên liệu ép 3.500 tấn mía cây/ngày. Tuy nhiên, nhiều địa phương trước đây có diện tích mía khá lớn, như Tây Sơn, An Nhơn, Vân Canh, Vĩnh Thạnh đang bị thu hẹp dần vì sự cạnh tranh mạnh mẽ của các loại cây trồng khác. Hiện diện tích vùng nguyên liệu mía của BISUCO trên địa bàn 2 tỉnh Bình Định và Gia Lai chỉ còn 5.394 ha, không đủ nguyên liệu cho nhà máy hoạt động.

Các năm trước, Tây Sơn là vùng trọng điểm mía của BISUCO, nhưng hiện nay diện tích mía ở đây đang sụt giảm mạnh; toàn huyện chỉ còn khoảng 890 ha, giảm hơn 1.100 ha so với trước đây. Ở một số xã, như Tây Thuận, Tây Giang, Bình Tường, Bình Thành… nông dân phá bỏ mía để chuyển sang trồng mì, bắp, rau đậu các loại…hiệu quả kinh tế cao hơn. Ông Trương Thiên Thành, Chủ tịch UBND huyện Tây Sơn, cho biết: “Nguyên nhân chính khiến nông dân bỏ cây mía để trồng các loại cây trồng khác là do hiệu quả kinh tế của cây mía thấp hơn các loại cây trồng khác, nông dân sản xuất không có lãi. Để vực dậy vùng nguyên liệu mía, BISUCO cần có chính sách hỗ trợ nông dân một cách mạnh mẽ, nhất là về vốn, xây dựng cơ sở hạ tầng, bảo hiểm giá thu mua cho bà con…”.

Còn tại huyện Vân Canh, toàn huyện chỉ còn 653 ha mía, giảm 2/3 diện tích so với năm 2001 khi huyện này khởi động mạnh vùng mía nguyên liệu cho nhà máy đường. Nguyên nhân, cây mía ở đây ít được nông dân đầu tư thâm canh, thường xuyên bị thiếu nước, năng suất rất thấp, nên lợi nhuận không cao. Thời gian qua, nhiều nông dân ở đây đã phá bỏ mía, chuyển sang trồng các loại cây khác, như mì, dưa hấu, rau củ… để có mức lãi cao hơn.

Theo tính toán của nông dân, trồng 1 ha mì với tổng chi phí đầu tư gần 10 triệu đồng, năng suất bình quân 30 tấn củ, với giá bán 1.500 đồng/kg, thu nhập khoảng 45 triệu đồng/ha; trừ chi phí còn thực lãi 35 triệu đồng. Trong khi đó trồng mía chi phí đầu tư trên 15 triệu đồng/ha, nhưng thu nhập chỉ khoảng 28-30 triệu đồng/ha, trừ chi phí còn lãi khoảng 5-7 triệu đồng.

* “Chăm” người trồng mía

Ông Phạm Ngọc Liễn, Tổng Giám đốc BISUCO cho biết, trước tình hình vùng nguyên liệu mía đang gặp khó khăn, BISUCO đang tập trung triển khai các biện pháp khuyến khích nông dân trồng mía. Theo đó, để mở rộng diện tích trồng mía lên 7.000 ha (kể cả diện tích mía trồng mới và mía chăm sóc trên địa bàn 2 tỉnh Bình Định và Gia Lai), trong niên vụ mới này, BISUCO quyết định nâng vốn đầu tư phát triển vùng nguyên liệu từ 30 tỉ đồng lên 86 tỉ đồng.

Đối với diện tích mía trồng mới, BISUCO hỗ trợ vốn không tính lãi 15 triệu đồng/ha/vụ, trong đó hỗ trợ không hoàn lại 2 triệu đồng, nếu mía trồng đạt năng suất 50 tấn/ha. Đối với việc chăm sóc mía gốc, hỗ trợ không tính lãi 10 triệu đồng/ha/vụ, trong đó hỗ trợ không hoàn lại 1 triệu đồng, nếu năng suất đạt từ 45 tấn/ha trở lên. Bên cạnh đó, BISUCO thực hiện bảo hiểm giá vụ ép 2010-2011 đối với mía nguyên liệu là 550 ngàn đồng/tấn (mía 10 chữ đường) thu mua ngay tại ruộng. Ngoài ra, tùy vào giá cả thị trường, nhà máy sẽ điều chỉnh giá mua nguyên liệu một cách hợp lý, nhưng không thấp hơn giá bảo hiểm.

Ngoài ra, BISUCO cũng đưa ra các chế độ khuyến khích khác đối với người trồng mía như: hỗ trợ bã bùn cho hộ với định mức 20 tấn/ha; hỗ trợ mía giống cho nông dân mượn, cuối vụ thu lại bằng mía nguyên liệu; thuê đất dự phòng của các địa phương giao cho nông dân trồng mía. Bên cạnh đó, BISUCO còn thực hiện thu mua tăng 20.000 đồng/tấn (mía có 10 chữ đường) tại các vùng mía gần nhà máy, như Tây Thuận, Tây Giang (Tây Sơn), Vĩnh Quang (Vĩnh Thạnh); thu mua tăng 10.000 đồng/tấn (mía 10 chữ đường) tại các vùng mía còn lại thuộc các huyện Vĩnh Thạnh, Tây Sơn, An Nhơn và ở những diện tích đất lúa chuyển sang trồng mía…

• N. Hân