Làng bí đao khổng lồ
(Đất Việt_ 04/12/2008) - Tại làng Chánh Trạch (Mỹ Thọ , Phù Mỹ , Bình Định) mỗi nhà trồng vài chục đến trăm dây bí, một dây thường cho 1 - 2 quả, mỗi quả trung bình 40 - 50kg, to như bao… lúa.
Lão nông Nhữ Bô, 73 tuổi ở thôn Chánh Trạch 2 kể rằng, giá bí làng ông giờ tăng gấp 5 lần nhưng không có mà bán. Trước đây, bà con vẫn tìm cách làm cho dây bí không phát triển để mong quả… nhỏ lại, khoảng 20kg một quả, cho dễ bán.

Mỗi quả bí đao phải có dây đỡ phía dưới. Ảnh: Hoài Thu
Giờ thì khác, thương lái tìm đến Chánh Trạch như là tìm về “thiên đường bí đao”. Được mang đi khắp nước bán, bí đao làng Chánh Trạch con được các nhà khoa học đem về nghiên cứu và mang đi triển lãm ở các hội chợ.
Vừa qua có một công ty chế biến thực phẩm ở miền Nam đã mua thử nghiệm 20 tấn bí đao của làng. Sau khi nấu canh và uống nước bí xay, bà tổng giám đốc nhận xét, loại bí này ngon hơn các loại bí khác. Họ nhờ các bác sĩ phân tích giá trị dinh dưỡng của loại bí này để có thêm bằng chứng khoa học về chất lượng của đặc sản. Sau đó, công ty này đã ứng vốn cho nhiều gia đình đầu tư trồng bí vụ.
Mặc dù đã được “khuyến cáo” rằng giống bí đao này đem trồng ở đất khác sẽ không to như ở Chánh Trạch, nhưng vẫn có rất đông người dân từ Nam chí Bắc về hỏi mua hạt giống và học cách trồng. Chưa từng chứng kiến cảnh này nên nhiều bà con “hổng biết bán sao” nên đã… tặng giống quý cho người có lòng.
“Năm nào người dân cũng lựa một quả to nhất để làm giống cho vụ sau. Một quả rất nhiều hạt, nên gieo không hết, còn dư thì cho người ta chứ bán buôn làm gì”, lão nông Bô nói giọng hiền khô. Nhưng có người đến trễ, bà con không còn giống để biếu, nhiều người “khó tính” nói rằng: “Dân làng bí… giấu bí kíp!”
Giải mã bí đao siêu trọng
Theo ông Nguyễn Ngọc Tuyên, Phó chủ tịch UBND xã Mỹ Thọ, cũng người làng này và là một người trồng bí… có hạng, bí đao ở đây to là vì ba yếu tố: giống tốt, đất tốt và kỹ thuật (kinh nghiệm) chăm sóc tốt.

Chỉ có đất làng Chánh Trạch mới cho ra những quả bí đao siêu trọng như vậy. Ảnh: Hoài Thu
Hạt giống và kinh nghiệm thì có thể mang đi khắp nơi nhưng… đất tốt Chánh Trạch thì không thể “dời” đi đâu được, nên khó có vùng đất nào có những quả bí đao vượt mặt làng này. “Chỉ cần mang hạt bí khỏi làng chừng 1km thì quả bí có to lắm cũng chỉ đạt 10 - 15 kg dù kỹ thuật chăm sóc như nhau”, ông Tuyên nói.
Có lẽ vì những ưu thế có một không hai này mà người dân không bao giờ giấu kỹ thuật canh tác. Lão nông Nhữ Bô cho biết, trước khi trồng bí, đất phải được làm tơi và ủ rất nhiều phân chuồng để tăng độ phì nhiêu, khi bí đao lên dây thì băm nhỏ bánh dầu (xác của hạt đậu phộng còn vỏ sau khi ép lấy dầu) phủ quanh gốc để tăng chất dinh dưỡng. Đất chỗ gốc bí phải được vun cao.
Sau đó là khâu làm giàn, giàn bí được làm từ gốc tre già, chắc chắn. Mỗi quả bí được “nằm” trên một chiếc “võng” (bằng bẹ chuối) để phòng trường hợp sứt cuốn.
Những giàn bí thường được làm trong vườn nhà nên người dân không bao giờ dùng đến thuốc trừ sâu. Khi bông bí mới kết trái, to bằng nắm tay, nhiều loại ong bay đến chích vòi vào khiến quả bí bị chai, không lớn được. Thay vì dùng thuốc để đuổi ong, người dân lấy giấy báo bao quả bí lại cho đến khi bí lớn bằng đầu người, vỏ cứng thì bỏ giấy ra.
Người dân trong làng không biết chính xác giống bí đao khổng lồ này có từ bao giờ, họ chỉ biết đó là nghề của cha ông để lại. “Xưa bày thì nay bắt chước”, người làng không chỉ thu hoạch quả mà còn lấy “nước bí” cất giữ trong nhà như một vị thuốc gia truyền.
“Trước khi dỡ giàn, người ta chặt dây bí cách gốc khoảng 1 mét, vòng dây xuống dưới rồi lấy chai, lọ hứng nước nhỏ từ lòng dây bí. Nước này rất mát, người đi đường xa mệt nhọc uống 1 ly là thấy khỏe. Đặc biệt, loại nước này có thể chữa được thương thực, khó tiêu, hạ nhiệt cho trẻ em khi bị ban sốt…”, lão nông Bô nói.
Chúng tôi hỏi rằng những công dụng này đã được các nhà khoa học công nhận chưa? Lão Bô cười: Chưa có ai công nhận. Nhưng trước đây, có một thanh niên không tin vào điều đó, nên đã “thử thuốc” bằng cách uống một 1 lít nước để xem sao. Kết quả là thanh niên này sưng phù giống như khi dùng gạc nai quá liều. Ba ngày sau thì khỏi và từ đó người làng không dám giỡn với… thuốc gia truyền nữa.
Bây giờ làng Chánh Trạch đang chuẩn bị cho vụ mới. Nhiều người tin chắc với sự đầu tư chu đáo, làng sẽ lập thêm kỷ lục mới về bí đao siêu nặng. Ai cũng hy vọng sự nổi tiếng của những quả bí đao khổng lồ sẽ là cơ hội đổi đời thực sự cho người dân làng này.
Võ Thị Ngọc Án
http://www.baodatviet.vn/Home/Lang-bi-d ... 38.datviet